တၢ်လၢ meningococcal အတၢ်ဆူးတၢ်ဆါမ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.
Meningococcal တၢ်ဆူးတၢ်ဆါန့ၣ်ကဲထီၣ်အသးခီဖျိတၢ်အဃူးအဃၢ်လၢတၢ်ကိးအမံၤလၢ Neisseria meningitidis န့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤဒုးကဲထီၣ်သွံၣ်အတၢ်ဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်လၢအဒိၣ်အမုၢ်တခါန့ၣ်လီၤ. ဖဲခိၣ်နူာ်အသလီဒီးပျိၢ်ဃံအနူာ်ကံၢ်မ့ၢ်ဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်ဒီးတၢ်ဆါအံၤတၢ်ကိးအီၤလၢ meningitis (ခိၣ်နူာ်သလီညိး)လီၤ. တၢ်ဆူးတၢ်ဆါမၤတံာ်တာ်တၢ်ချ့သဒံဒီးဒုးကဲထီၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲနးနးကလဲာ်သ့လီၤပာ်ဃုာ်တၢ်သံတၢ်ပှၢ်န့ၣ်လီၤ.
ပှၤတဂၤလၢ်လၢ်မၤန့ၢ် meningococcal တၢ်ဆူးတၢ်ဆါသ့လီၤ. ပှၤတနီၤန့ၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်လီၤပျံၤလၢအဒိၣ်အမုၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဆါအံၤအါတက့ၢ်ကဲထီၣ်အသးလၢပှၤလၢအမ့ၢ်-
- သးစၢ်လိၣ်ဘိမ့တမ့ၢ်သးစၢ်ဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤတဖၣ်အကျါလီၤ
- ဖိသၣ်ဆံးလၢအသးစၢ်ဒိၣ်န့ၢ်တနံၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ
- အိၣ်ဆိးလၢတၢ်ကတံာ်ကတူးအလီၢ်အကျဲတဖၣ်လၢအပာ်ဃုာ်ခီလ့ၣ်အလီၢ်အကျဲမ့တမ့ၢ်သုးဖိအတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲတဖၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ
- တၢ်လဲၤဆူတၢ်လီၢ်လၢအအိၣ်လၢ United States အချၢတဖၣ်ဒ်သိးတၢ်လီၢ်လၢတၢ်ကိးန့ၢ်အမံၤလၢ "meningitis belt" လၢအအိၣ်လၢအၤဖြံၣ်ကၤအချၢန့ၣ်လီၤ.
- အိၣ်ဆိးဃုာ်ဒီးကမီလၢအဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးမ့တမ့ၢ်ကမီတအိၣ်လၢၤဘၣ်မ့တမ့ၢ်အိၣ်ဒီးစဲ(လ)အတဖျၢၣ်တဂ့ၤအတၢ်ဆူးတၢ်ဆါန့ၣ်လီၤ
- တၢ်ကူစါအီၤဒီးကသံၣ်ကသီဒ်သိး Soliris® မ့တမ့ၢ်ပှၤလၢအအိၣ်ဒီးနီၢ်ခိမိၢ်ပှၢ်အက့ၢ်အဂီၤအတၢ်တလၢတပှဲၤ(ဂံၢ်တြီဆၢတၢ်ဆါအသနူအတၢ်ဘၣ်လီၢ်ဘၣ်စးလၢအန့ၢ်သါ၀ဲဒၣ်လၢအဟံၣ်ဖိဃီဖိအကျါ)န့ၣ်လီၤ
- အိၣ်ဘၣ်လၢတၢ်ဆါအဃၢ်အကျါဖဲတၢ်ဆါရၤလီၤအသးအကတီၢ်
- မၤတၢ်ဒီး meningococcal အဃူးအဃၢ်လၢဒၢးမၤကွၢ်တၢ်တခါအပူၤ
တၢ်ဆါအပနီၣ်တဖၣ်မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.
တၢ်ဆါပနီၣ်အိၣ်ဖျါသတူၢ်ကလာ် – ညီနုၢ် 3 တုၤ 4 သီဖဲပှၤတဂၤမ့ၢ်ဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်အခါန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ဆါအပနီၣ်ကဒိၣ်ထီၣ်အဂီၢ်ယံာ်တၢ်ဆၢကတီၢ်ထီၣ်ဘး 10 သီသ့လီၤ.
တၢ်ဆါတဖၣ်ကပာ်ဃုာ်-
- တၢ်ကိၢ်ထီၣ်သတူၢ်ကလာ်
- ခိၣ်သၣ်ဃံဆါ
- ကိာ်ဘိရှိၣ် (meningitis)
- တၢ်သးကလဲာ်ဒီးတၢ်ဘှိး
- ဖံးဘ့ၣ်တၢ်သးလၢအဂီၤ-လုး
- ဂံၢ်စၢ်ဒီးတူၢ်ဘၣ်လၢအဆူးဆါဒိၣ်ဒိၣ်
- မဲာ်ချံကွၢ်တၢ်ကပီၤတမုာ်ဘၣ်
မ့ၢ် meningococcal တၢ်ဆူးတၢ်ဆါရၤလီၤအသးဒ်လဲၣ်.
အရၤလီၤအသးလၢဖိသၣ်တဂၤဆူအဂၤတဂၤခီဖျိတၢ်ကူးမ့တမ့ၢ်အိၣ်ဘူးဘၣ်မ့တမ့ၢ်အိၣ်ဘၣ်ယံာ်ယံာ်ဒီးပှၤတဂၤလၢအဆူးဆါမ့တမ့ၢ်စိာ်ဃာ်တၢ်ဆူးတၢ်ဆါအဃၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ထိးဘၣ်အိၣ်ဘူးန့ၣ်ပာ်ဃုာ်တၢ်နၢမူလိာ်သး,တၢ်နီၤအီတၢ်အထံအနိတဖၣ်မ့တမ့ၢ်အိၣ်ဆိးတပူၤဃီန့ၣ်လီၤ. ပှၤကညီတဂၤလၢ ပှၤ 10 ဂၤအကျါလၢအစိာ်ဃုာ် meningococcal ဘဲးထံရံယါလၢအ၀ဲသ့ၣ်အနါစ့ၤမ့တမ့ၢ်ကိာ်ဘိအပူၤလၢတဆူးဆါထီၣ်ဘၣ်န့ၣ်သ့လီၤ.
မ့ၢ်တၢ်ကူစါအိၣ်ဧါ.
တၢ်ထံၣ်န့ၢ်ဆိ meningococcal အတၢ်ဆူးတၢ်ဆါအံၤအကါဒိၣ်ဒိၣ်မးလီၤ. ဖဲတၢ်မ့ၢ်ထံၣ်န့ၢ်အီၤဆိဆိန့ၣ် meningococcal တၢ်ဆူးတၢ်ဆါအံၤတၢ်ကူစါအီၤဒီးကသံၣ်မၤသံတၢ်ဃၢ်သ့လီၤ. သနာ်က့,တဘျီတခီၣ်တၢ်ဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်န့ၣ်မၤဘၣ်ဒိတၢ်အါအါကလဲာ်လံလၢကသံၣ်မၤသံတၢ်ဃၢ်ကဒီသဒၢတၢ်သံမ့တမ့ၢ်ကတီၢ်ယံာ်တၢ်ဂ့ၢ်ကီလၢအနးတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤအါတက့ၢ်တၢ်လိၣ်ကွၢ်ထွဲအီၤလၢတၢ်ဆါဟံၣ်မ့ၢ်လၢတၢ်ဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်အံၤအနးဒီးတၢ်ကဲလီၤပျံၤလၢသးသမူအဂီၢ်သ့အဃိန့ၣ်လီၤ.
တၢ်လၢအမၤတံာ်တာ်မၤကီမၤခဲတၢ်သ့မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.
ပှၤလၢအဒိးန့ၢ်ဘၣ် meningococcal တၢ်ဆူးတၢ်ဆါတဆံတုၤတဆံယဲၢ်မျးကယၤန့ၣ်သံ၀ဲဒၣ်လီၤ. ပှၤလၢအဘျါက့ၤဒီးတၢ်ဆါ,ပှၤယဲၢ်ဂၤအကျါတဂၤကမၤန့ၢ်သးနီၢ်ခိအတၢ်တလၢပှဲၤတဆူၣ်တချ့လီၤစိၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်ပာ်ဃုာ်-
- တၢ်တနၢ်ဟူတၢ်လၢၤဘၣ်
- ခိၣ်နူာ်ဘၣ်ဒိ
- ကလ့ၢ်ဘၣ်ဒိ
- တၢ်ဘၣ်ကူးတဲာ်စုခီၣ်တဖၣ်
ဖဲယၤမ့တမ့ၢ်ပှၤတဂၤလၢယအဲၣ်အီၤမ့ၢ်အိၣ်ဘၣ်လၢတၢ်ဆါအဃၢ်အကျါန့ၣ်ယကြၢးမၤတၢ်မနုၤလဲၣ်.
ဖဲနမ့ၢ်အိၣ်ဘူးဘၣ်ဒီးပှၤတဂၤလၢအအိၣ်ဒီး meningococcal တၢ်ဆူးတၢ်ဆါအခါ,ကတိၤတၢ်ဒီးနတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အပှၤဟ့ၣ်တၢ်ဘၣ်ဃးတၢ်လီၤပျံၤလၢနၤဒီးနဟံၣ်ဖိဃီဖိအဂီၢ်တက့ၢ်. အ၀ဲသ့ၣ်ဟ့ၣ်လီၤနၤဒီးကသံၣ်မၤသံတၢ်ဃၢ်လၢတၢ်ကဒီသဒၢတၢ်ဆါအဂီၢ်သ့လီၤ.
ကျိၤကွာ်အဂ့ၤကတၢၢ်လၢတၢ်ကဒီသဒၢ meningococcal တၢ်ဆူးတၢ်ဆါမ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.
ကျိၤကျဲအဂ့ၤကတၢၢ်တဘိလၢတၢ်ကဒီသဒၢတၢ်ဆူးတၢ်ဆါတခါအံၤမ့ၢ်တၢ်ကဆဲးဒီသဒၢသးန့ၣ်လီၤ. ကသံၣ်ဒီသဒၢအံၤအိၣ်၀ဲဒၣ်လၢပှၤလၢအသးအိၣ် 6 နွံဒီးဆူအဖီခိၣ်အဂီၢ်လီၤ. ကသံၣ်ဒီသဒၢအကလုာ်ကလုာ်ဟ့ၣ်တၢ်ဒီသဒၢထီဒါဘဲးထံရံယါအကလုာ်ယဲၢ်မံၤလၢအဒုးကဲထီၣ် meningococcal တၢ်ဆါန့ၣ်လီၤ-
- သးစၢ်လိၣ်ဘိခဲလၢာ်ကြၢးမၤန့ၢ်ကသံၣ်ဒီသဒၢခံဖျၢၣ်လၢအထီဒါတၢ်ဆါအဃၢ်အကလုာ် A, C, W ဒီး Y, လၢတၢ်သ့ၣ်ညါစ့ၢ်ကီးအီၤဒ် MenACWY မ့တမ့ၢ် MCV4 အကသံၣ်ဒီသဒၢန့ၣ်လီၤ ကသံၣ်ဒီသဒၢအခီၣ်ထံးတဖျၢၣ်န့ၣ်တၢ်ဟ့ၣ်လီၤအီၤဖဲသးနံၣ်ပှဲၤထီၣ် 11 တုၤ 12 နံၣ်,ဒီးကသံၣ်ခံဖျၢၣ်တဖျၢၣ်(ကသံၣ်ဆဲးဆူၣ်ထီၣ်ဒီသဒၢတၢ်ဆါ)ဖဲပှဲၤထီၣ် 16 နံၣ်န့ၣ်လီၤ.
- တၢ်အံၤအကါဒိၣ်မးလၢသးစၢ်လိၣ်ဘိတဖၣ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ကသံၣ်ဆဲးဆူၣ်ထီၣ်ဒီသဒၢတၢ်ဆါဖဲသးအိၣ် 16 နံၣ်မ့ၢ်ဒ်သိးတၢ်ကဒီသဒၢအ၀ဲသ့ၣ်လၢနံၣ်လၢအ၀ဲသ့ၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်လီၤပျံၤအဒိၣ်ကတၢၢ်လၢတၢ်ကဒိးန့ၢ်ဘၣ် meningococcal တၢ်ဆါန့ၣ်လီၤ.
- သးစၢ်လိၣ်ဘိဒီးသးစၢ်ဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤတဖၣ်ဆဲးဒီသဒၢထီဒါအသးဒီးတၢ်ဆါအကလုာ် "B" လၢတၢ်သ့ၣ်ညါစ့ၢ်ကီးအီၤဒ် MenB အကသံၣ်ဒီသဒၢအသိးန့ၣ်သ့လီၤ. ကတိၤတၢ်ဒီးနတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အပှၤဟ့ၣ်တၢ်ဘၣ်ဃးမ့ၢ်အ၀ဲသ့ၣ်ဟ့ၣ်ကူၣ်၀ဲဒၣ်လၢတၢ်ကဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢလၢတၢ်ဃၢ်အကလုာ် "B" အဂီၢ်ဧါန့ၣ်တက့ၢ်.
- ပှၤအဂၤလၢအကြၢးဒိးန့ၢ်ဘၣ် meningococcal အကသံၣ်ဒီသဒၢတဖၣ်ပာ်ဃုာ်-
- ဖိသၣ်ဆံး,ဖိသၣ်ဒီးသးပှၢ်လၢအအိၣ်ဒီးတၢ်ဆူးတၢ်ဆါအတၢ်အိၣ်သးလီၤလီၤဆီဆီတနီၤန့ၣ်လီၤ
- ပှၤလၢအအိၣ်ဘၣ်လၢတၢ်ဆါအဃၢ်အကျါဖဲတၢ်ဆါရၤလီၤအသးအခါ
- လဲၤက့ၤဘၣ်ဆူ "meningitis belt" လၢအအိၣ်လၢ sub-Saharan Africa န့ၣ်လီၤ.
- ပှၤလၢတၢ်ဃုထၢထီၣ်ကကဲသုးတဖၣ်
- ၀ံသးစူၤကတိၤတၢ်ဒီးနတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အပှၤဟ့ၣ်တၢ်ဖဲတၢ်လီၤပျံၤလၢနဂီၢ်မ့ၢ်အိၣ်အါထီၣ်အခါန့ၣ်တက့ၢ်.
မ့ၢ်မတၤကြၢးဆဲးဒီသဒၢအသးလဲၣ်.
ပှၤတနီၤတကြၢးဆဲး၀ဲဒၣ် meningococcal အကသံၣ်ဒီသဒၢမ့တမ့ၢ်အ၀ဲသ့ၣ်ကြၢးအိၣ်ခိးလီၤ.
- တဲဘၣ်နကသံၣ်သရၣ်ဖဲနမ့ၢ်အိၣ်ဒီးတၢ်တဖိးဒီးသွံၣ်လၢအနးတခါလၢ်လၢ်အခါတက့ၢ်. ပှၤတဂၤလၢ်လၢ်လၢအမၤန့ၢ်ဘၣ်တၢ်တဖိးဒီးတၢ်သွံၣ်လၢအနးအတၢ်ခီဆၢလၢ meningococcal ကသံၣ်ဒီသဒၢလၢအဆဲး၀ဲဒၣ်လၢညါတဖျၢၣ်န့ၣ်ကြၢးမၤန့ၢ်ကသံၣ်ဆူညါတဖျၢၣ်လီၤ.
- ပှၤတဂၤလၢ်လၢ်လၢအအိၣ်ဒီးတၢ်တဖိးဒီးတၢ်သွံၣ်လၢအနးအတၢ်ခီဆၢကသံၣ်ဒီသဒၢတမံၤလၢ်လၢ်န့ၣ်တကြၢးဆဲး၀ဲဒၣ်ကသံၣ်ဒီသဒၢဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
- ပှၤတဂၤလၢ်လၢ်လၢအဆူးဆါဖဲအဘၣ်ဒးမ့တမ့ၢ်ဆါနးနးကလဲာ်ဖဲအဆဲးကသံၣ်အခါန့ၣ်ကြၢးမၤန့ၢ်တၢ်သ့ၣ်ဆၢဖးကတီၢ်တခါတုၤလီၤလၢအဂ့ၤထီၣ်တစုန့ၣ်လီၤ. ပှၤလၢအဆူးဆါတဆံးတက့ၢ်တဂၤညီနုၢ်န့ၣ်ကြၢးမၤန့ၢ်ကသံၣ်ဒီသဒၢလီၤ.
Meningococcal အကသံၣ်ဒီသဒၢအတၢ်လိၣ်ဘၣ်လၢပှၤထီၣ်ကၠိအဂီၢ်မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.
- လၢပှၤ 7 တီၤတုၤလၢ 9 တီၤကၠိဖိလၢ 2018-19 ကၠိအနံၣ်အဂီၢ်တဖၣ်-တၢ်လိၣ်အဆဲး၀ဲဒၣ် MenACWY အကသံၣ်ဒီသဒၢတဖျၢၣ်လီၤ. ဃုာ်ဒီးကၠိအနံၣ်အသီတခါစုာ်စုာ်အဂီၢ်,တၢ်လိၣ်ဘၣ်တခါအံၤတၢ်ကသုးထီထီၣ်အတီၤတတီၤတုၤလၢကၠိဖိန့ၣ်အိၣ်လၢ 7 တီၤတုၤ 11 တီၤခဲလၢာ်န့ၣ်တၢ်လိၣ်ဘၣ်အီၤလၢအကဆဲး၀ဲဒၣ် MenACWY ကသံၣ်တဖျၢၣ်လၢအတၢ်ကထီၣ်ဘၣ်ကၠိအဂီၢ်လီၤ.
- 2019-20: 7, 8, 9 တီၤဒီး 10
- 2020-21 ဒီးနံၣ်လၢခံတဖၣ်- 7, 8, 9, 10 တီၤဒီး 11 တီၤ
- လၢ 12 တီၤအဂီၢ်-MenACWY အကသံၣ်ဒီသဒၢခံဖျၢၣ်
- ကသံၣ်ခံဖျၢၣ်တဖျၢၣ်တၢ်လိၣ်ဟ့ၣ်အီၤဖဲမ့တမ့ၢ်ဖဲပှဲၤထီၣ် 16 နံၣ်၀ံၤအလီၢ်ခံလီၤ.
- ပှၤလိၣ်ဘိလၢအဒိးန့ၢ်ဘၣ်အကသံၣ်အခီၣ်ထံးတဖျၢၣ်ဖဲအပှဲၤထီၣ် 16 နံၣ်မ့တမ့ၢ်ဖဲအပှဲၤထီၣ်တဆံဃုနံၣ်၀ံၤအလီၢ်ခံန့ၣ်တလိၣ်ဆဲး၀ဲဒၣ်ကသံၣ်အသီတဖျၢၣ်လၢၤဘၣ်.
ဂံၢ်ထံးဆူညါတဖၣ်-
- Meningococcal တၢ်ဆူးတၢ်ဆါ – Centers for Disease Control and Prevention (လီၢ်ခၢၣ်သးလၢတၢ်ဖီၣ်ဂၢၢ်ဒီးတၢ်ဒီသဒၢတၢ်ဆူးတၢ်ဆါအဂီၢ်) (CDC)
- Meningococcal အကသံၣ်ဒီသဒၢ( (CDC)
- Meningococcal ACIP ကသံၣ်ဒီသဒၢအတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖးတဖၣ် (CDC)
- တၢ်လဲၤထီၣ်က့ၤလီၤဒီး Meningococcal တၢ်ဆူးတၢ်ဆါ (CDC)
- တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤဘၣ်ဃးကသံၣ်ဒီသဒၢ-တၢ်ဆါလၢတၢ်ဒီသဒၢအီၤသ့တဖၣ်
- ဂံၢ်ထံး- NYSDOH တၢ်ကွၢ်ကဒါက့ၤအီၤဖဲအီကူး 2018. တၢ်တီၣ်ဖျါထီၣ်အီၤဖဲTCHD အီကူး 2019.
- ထုးန့ၢ် Meningococcal တၢ်ဆူးတၢ်ဆါအတၢ်ဂ့ၢ်နီၢ်နီၢ်အလံာ်ကဘျံးလၢ NYSDOH အပှာ်ယဲၤသန့ (PDF, 90KB)
